electrical-panels

یکی از اجزای مهم تاسیسات الکتریکی که مطمئناً با آن آشنا هستید، کلید برق است. کلید برق یا قطع کننده مدار در واقع نقش مهمی در تمامی سیستم‌ها و تاسیسات الکترونیکی دارد. کلید برق با خاموش و روشن کردن برق موجب جاری شدن جریان در سیستم الکتریکی می‌شود. در واقع یک کلید برق، تجاوز بار الکتریکی از محدودیت‌های ایمنی تعریف شده را دائماً رد می‌کند. زمانی که این شرایط پیش می‌آید، قطع‌کننده مدار به صورت خودکار و ناگهانی جلوی عملکرد مدار را می‌گیرد و از آسیب به تاسیسات الکتریکی جلوگیری می‌کند.
مدارشکن با انرژی مکانیکی که به آن اعمال می‌شود کار می‌کند. تابلو برق ساختمانی، از کلیدهای برق، سیم برق و کنتاکت‌های فلزی که ثابت و متحرک هستند، تشکیل می‌شود. در حالت عادی و زمانی که مدار بسته است، کنتاکت‌ها با یکدیگر در تماس هستند و جریان الکتریکی در طول سیم جاری می‌شود. زمانی که یک فشار مکانیکی روی کنتاکت‌های متحرک وارد شود، اضافه بار در مدار الکتریکی ایجاد می‌شود. سیم پیچ عامل با استفاده از این انرژی شارژ می‌شود و پیستونی که به مکانیسم کنتاکت‌های متحرک وصل است، در نهایت موجب آزاد شدن انرژی ذخیره شده در این مکان نیز می‌شود. سطوح تماس متحرک از هم جدا می‌شوند و مدار داخل کلید برق باز می‌گردد، جریان مدار قطع می‌شود و سیستم در مقابل خسارات احتمالی محافظت می‌شود.

کاربرد و ساختار کلید برق
کلید برق یکی از لوازم ضروری در سیستم برقی هر ساختمانی است. کلیدهای برق علاوه بر کاربردشان برای قطع و وصل جریان در مدار، از لحاظ زیبایی ظاهری و دکوراسیون داخلی نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند. نیاز به کلید برق و تأثیر آن در زیبایی دکوراسیون داخلی همراه با پیشرفت تکنولوژی، موجب تغییر و تحول کلید برق و پیدایش انواع کلید برق شده است. تغییر و تحولاتی که در کلید برق رخ داده است، کلید برق را از حالت سنتی به حالت مدرن در آورده است. امروز کلیدهای برق به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود. کلید برق از نظر ساختار و مکانیسم از دو بخش تشکیل می‌شود. بخشی از آن‌ها قالب یا بدنه کلید است که روی دیوار نصب می‌شود و بخش دیگر هسته درونی کلید است که شامل اتصالات درونی و تعدادی پل‌های کلید است.

انواع کلید برق
تک پل
دوپل
تبدیل
در مورد تفاوت‌های کلیدهای برق تک پل، دو پل و تبدیل از نظر متخصصان موارد زیادی وجود دارد، اما به طور کلی کلیدهای برق ذکر شده از نظر کاربردی، عملکرد مشابهی دارند و تنها در تعداد مصرف‌کننده یا لامپ‌های متصل به آن‌ها دارای تفاوت‌هایی هستند. کلید تبدیل از نظر ظاهری مشابه کلیدهای یک پل و دو پل است اما در کاربرد تفاوت‌هایی با آن‌ها دارد. کلیدهای یک پل و دو پل به این صورت عمل می‌کنند که مصرف‌کننده (لامپ) تنها از یک نقطه روشن یا خاموش می‌گردد اما گاهی لازم است که مصرف‌کننده مانند لامپ را از دو محل روشن و خاموش کنیم. در چنین مواردی کلید تبدیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر در مواردی که نیاز است یک لامپ را از دو نقطه روشن خاموش کنیم، می‌توانیم از کلید تبدیل استفاده کنیم.

کلید یک راه تک پل
این کلید، یک پایه قطع و یک پایه وصل دارد و از یک کنتاکت ورودی و خروجی تشکیل شده است. کلید یک راه تک پل، قطع و وصل جریان را به صورت تک انجام می‌دهد. این کلیدها را می‌توان تنها به دو صورت، در حالت عادی باز و در حالت عادی بسته تقسیم کرد.

کلید دو راهی تک پل
این کلید دارای یک کنتاکت ورودی و دو کنتاکت خروجی است. به این معنی که کلید دو راه تک پل، دو حالت روشن و یک حالت خاموش دارد. در بسیاری از مدارهای الکتریکی از این نوع کلید برق برای تغییر جهت اتصال ورودی بین دو خروجی استفاده می‌شود.

کلید دو راه دو پل
این کلید دو حالت خاموش و دو حالت روشن دارد. به عبارت دیگر، یک کلید OFF/ON دو تایی است. کلید دو راه دو پل، ۶ ترمینال و دو کنتاکت ورودی و چهار کنتاکت خروجی دارد. حالت‌های ورودی در یک شرایط به یک مجموعه از کنتاکت‌های خروجی و در حالتی دیگر موجی دیگر متصل می‌شوند.

کلید دکمه فشاری
کلید دکمه فشاری، کلید تماس به صورت لحظه‌ای با فشار اتصال را خاموش و روشن می‌کند. یعنی تا زمانی که فشار ادامه داشته باشد، جریان هم ادامه دارد. زمانی که کاربر انگشت خود را روی دکمه فشاری قرار می‌دهد، جریان وصل و زمانی که انگشت خود را از کلید برمی‌دارد، جریان قطع می‌شود. این کلید شامل کنتاکت‌های ثابت و متحرک است که کنتاکت‌های متحرک به دکمه فشاری و کنتاکت‌های ثابت به صورت سری در مدار وصل هستند.

کلید اهرمی
کلید اهرمی که در محل‌هایی مانند کارگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، به صورت دستی و مکانیکی عمل می‌کند. کلیدهای اهرمی به منظور کنترل روشنایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و دو یا بیشتر از دو وضعیت دارند. این کلیدها برای سوئیچینگ جریان‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند و در شکل و اندازه‌های مختلفی در بازار وجود دارند.

کلید حد
یکی دیگر از انواع کلیدهای برق، کلید حد یا لیمیت سوئیچ است. این کلیدها با حضور یا عدم حضور یک وسیله یا حرکت ماشین‌ها کار می‌کنند. در واقع یک نوع بازوی سپری در این کلیدها جانمایی شده است که توسط یک جسم فعال می‌گردد. بازوی سپر فعال می‌شود و موقعیت کنتاکت‌های سوئیچ تغییر می‌کند، به این ترتیب جریان برق قطع و وصل می‌شود.

کلید شناور
کلیدهای شناور به منظور تشخیص حرکت مایع یا جریان هوای درون یک لوله مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کلید فشار
این نوع کلیدها در حوزه هیدرولیک و دستگاه‌های پنوماتیک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

انواع کلیدهای برق هوشمند
امروزه عوامل متعددی مثل مدیریت منازل از راه دور، تمایل به داشتن خانه‌های هوشمند و صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی موجب به وجود آمدن کلیدهای هوشمند با تکنولوژی‌های پیشرفته شده است. در ادامه به انواع کلیدهای هوشمند اشاره می‌شود:

کلیدهای تایمردار
کلیدهای تایمردار نوعی از کلیدهای الکترونیکی هستند که در تایم‌های خاصی روشن و خاموش می‌شوند. شما می‌توانید با استفاده از کلیدهای تایمردار، تایم خاصی را برای خاموش و روشن شدن چراغ‌ها تنظیم کرده و به این ترتیب در یک زمان مشخص لامپ‌های راهروها، فضاهای باز و ساختمان خود را روشن و خاموش کنید.

کلیدهای لمسی
یکی دیگر از کلیدهای هوشمند، کلیدهای لمسی یا تاچ هستند، که امروزه از مدرن‌ترین انواع کلیدهای برق به شمار می‌روند. کلیدهای هوشمند لمسی در منازل و ساختمان‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرند. همان گونه که از نام آن‌ها مشخص است، صفحه نمایشگر این کلیدها با لمس دست کار می‌کند. این نوع از کلیدها در هتل‌ها و کافه‌های لوکس مورد بهره برداری قرار می‌گیرند.

کلید دیمردار
کلیدهای دیمردار برای محل‌هایی که شدت نور نیاز به تنظیم دارد، طراحی و ساخته شده‌اند. کلیدهای دیمردار به صورت چرخشی و اهرمی عمل می‌کنند و به این ترتیب شدت نور را تنظیم می‌کنند. این کلیدها در سالن‌های تئاتر، اتاق‌های خواب و یا سینماها مورد بهره برداری قرار می‌گیرند.

کلید برق با سنسور حرکتی
کلیدهایی که سنسور حرکتی یا موشن دارند، در مواردی که قصد صرفه‌جویی در مصرف انرژی را دارید به شدت کارایی دارند. این کلیدها بر اساس حرکت و رفت و آمد اشیا و افراد روشن و خاموش می‌شوند. اساس کار این کلیدها، حساسیت نسبت به عبور اجسام است. یعنی زمانی که وارد یک راهرو، راه پله یا اتاق می‌شوید، چراغ اتاق روشن می‌شود و زمانی که از آن خارج می‌شوید، چراغ خاموش می‌شود؛ که این مورد موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی به میزان قابل توجهی می‌گردد.

نکات ایمنی مهم در استفاده از کلید برق
کار با برق همیشه بدون در نظر گرفتن اقدامات امنیتی، موجب خسارات جبران‌ناپذیری می‌شود، بنابراین بهتر است اقدامات مناسب در این زمینه را شناخته و آن‌ها را رعایت کنیم:

توجه کنید که حداقل یک بار در ماه، عملکرد کلیدهای برق منزل یا محل کار خود را بررسی کنید.
به منظور بررسی کلیدهای برق، دکمه تستی که بر روی آن‌ها قرار دارد را فشار دهید. در صورتی که اهرم فعال شود، یعنی کلید برق به درستی کار می‌کند.
در استفاده از کلیدهای برق از سوئیچ یا دست خیس استفاده نکنید.
زمانی که قصد تعمیر کلیدهای برق را دارید مطمئن شوید که برق مدار به طور کامل قطع شده است و قبل از تعمیر ابتدا با استفاده از وسایلی مانند فازمتر، وجود یا عدم وجود جریان برق را کنترل کنید.
در صورتی که برق‌کار حرفه‌ای نیستید، به کارهای بازنگری و نگهداری تاسیسات برقی نپردازید.
در نزدیکی هادی برق در روزهای بادی و طوفانی یا روی پشت بام به تعمیر وسایل برقی نپردازید.
در زمان تعمیر و کار از کابل‌های به شدت آسیب‌دیده استفاده نکنید. چنین کارهایی در اثر بروز کوچک‌ترین آسیبی ممکن است شما را دچار برق گرفتگی و آتش سوزی کنند.
نکته پایانی

کلیدهای برق از جمله تجهیزات مهمی هستند که در تمام سیستم‌ها و مدارهای الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات الکترونیکی با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی دستخوش تغییر و تحول شده‌اند و به انواع مختلف با کاربردهای متفاوتی تقسیم شده‌اند. لازمه قطع و وصل جریان برق و روشن و خاموش کردن لامپ در هر تابلو برق صنعتی، وجود کلید برق است.

منبع